وقتی صحبت از ایمپلنت دندان می‌شود، اغلب همه به برند پایه تیتانیومی یا هزینه آن فکر می‌کنند، اما یکی از مهم‌ترین عوامل موفقیت ایمپلنت چیزی است که کمتر درباره‌اش صحبت می‌شود: تراکم استخوان فک. در واقع بدون استخوان محکم و کافی، هیچ ایمپلنتی نمی‌تواند به درستی در جای خود ثابت بماند. در این مقاله از سایت طلوع دنت توضیح می‌دهیم تراکم استخوان و ایمپلنت چه ارتباطی با یکدیگر دارند، چرا ضخامت استخوان فک برای ایمپلنت اهمیت دارد؟ ارتفاع استخوان فک چگونه ارزیابی می‌شود و در صورت کمبود تراکم استخوان در ایمپلنت چه باید کرد.

تراکم استخوان و ایمپلنت

تراکم استخوان فک به میزان فشردگی و کیفیت استخوان در ناحیه‌ای از فک گفته می‌شود که قرار است پایه ایمپلنت در آن قرار گیرد. این تراکم تعیین می‌کند که استخوان تا چه حد توانایی تحمل فشار جویدن را دارد و آیا می‌تواند پایه تیتانیومی ایمپلنت را به‌خوبی در خود نگه دارد یا خیر. بهترین و دقیق‌ترین روش سنجش تراکم استخوان CBCT یا سی‌تی‌اسکن سه‌بعدی است که حجم، ضخامت و کیفیت استخوان را با دقت بالا نمایش می‌دهد. 

به زبان ساده‌تر و  به گفته بهترین متخصص ایمپلنت تهران در کلینیک دندانپزشکی طلوع دنت:

تراکم استخوان مانند پایه ساختمان است؛ اگر خاک (استخوان) محکم نباشد، ساختمان (ایمپلنت) هم پایدار نخواهد بود. به عبارت دیگر تراکم استخوان فک برای ایمپلنت، همانند شالوده یک ساختمان مرتفع است؛ هرچه محکم‌تر و قوی‌تر باشد، نتیجه نهایی بادوام‌تر و قابل اعتمادتر خواهد بود.

علائم تراکم پایین استخوان فک چیست؟

در ظاهر ممکن است متوجه چیزی نشوید، اما برخی نشانه‌ها وجود دارند:

• احساس فرورفتگی در محل دندان از دست رفته.
• تغییر شکل لثه در طول زمان.
• شکستگی‌های مکرر یا صدای کلیک هنگام جویدن.
• عدم امکان نصب ایمپلنت در عکس رادیوگرافی. 

به‌طور کلی، تراکم استخوان فک در چهار دسته قرار می‌گیرد:

ارتباط تراکم استخوان برای ایمپلنت دندان

وقتی تراکم استخوان پایین باشد، پیچ ایمپلنت در فک محکم جا نمی‌گیرد و احتمال شکست یا لق شدن و افتادن ایمپلنت دندان بالا می‌رود. برعکس، تراکم بالا باعث اتصال بهتر استخوان با ایمپلنت (اوسئواینتگریشن) و ماندگاری طولانی‌تر آن می‌شود. در طلوع دنت، بهترین مرکز ایمپلنت دیجیتال تهران با بررسی تراکم استخوان تصمیم گرفته می‌شود که از چه نوع ایمپلنت، در چه اندازه و زاویه‌ای استفاده شود.

چرا ضخامت استخوان فک برای ایمپلنت در هر فرد متفاوت است؟

تراکم استخوان فک تحت تأثیر عوامل زیادی است، از جمله:

1. سن: با افزایش سن، توده و استحکام استخوان کاهش می‌یابد.
2. از دست دادن دندان‌ها: وقتی دندانی مدت طولانی کشیده شده و جایگزین نشده باشد، استخوان آن ناحیه تحلیل می‌رود.
3. بیماری‌های لثه یا استخوانی مانند پوکی استخوان.
4. رژیم غذایی فقیر از کلسیم و ویتامین D.
5. سیگار کشیدن که جریان خون استخوان را مختل می‌کند.
6. عوامل ژنتیکی و هورمونی.

عکس تراکم استخوان برای ایمپلنت

عکس تراکم استخوان برای ایمپلنت همان CBCT سه‌بعدی فک است که جزئیات دقیق استخوان، ارتفاع، ضخامت و محل عصب‌ها را مشخص می‌کند. بدون این عکس، تشخیص صحیح برای کاشت ایمپلنت تقریباً غیرممکن است.

حداقل ضخامت استخوان باکال برای ایمپلنت

حداقل ضخامت استخوان باکال (Buccal Bone Thickness) برای ایمپلنت دندان معمولاً حداقل ۱٫۵ تا ۲ میلی‌متر در نظر گرفته می‌شود. استخوان باکال همان دیواره جلویی استخوان فک است که ایمپلنت در پشت آن قرار می‌گیرد (در جهت لثه و گونه). اگر این دیواره خیلی نازک باشد، احتمال تحلیل استخوان، بیرون‌زدگی ایمپلنت و پس‌رفت لثه وجود دارد.

تقویت استخوان فک برای ایمپلنت

آیا می‌توان تراکم استخوان فک را افزایش داد؟ بله، خوشبختانه امروزه درمان‌های متعددی برای افزایش تراکم وجود دارد:

1. مصرف مکمل‌های کلسیم، فسفر و ویتامین D تحت نظر پزشک.
2. درمان دارویی برای پوکی استخوان (مانند بیزفوسفونات‌ها).
3. پیوند استخوان طبیعی یا مصنوعی.
4. فناوری PRF و PRP برای تحریک بازسازی بافت استخوانی.
5. تغذیه مناسب و ورزش‌های تقویت‌کننده استخوان (مانند پیاده‌روی یا تمرین‌های مقاومتی). 

به طور کلی در موارد خفیف، تغذیه غنی از کلسیم و ورزش‌های منظم می‌تواند به بهبود تراکم کمک کند، اما در موارد شدید نیاز به درمان‌های تخصصی دارد.

ارتفاع استخوان فک برای ایمپلنت

ارتفاع استخوان فک یکی از اصلی‌ترین فاکتورها برای موفقیت ایمپلنت دندان است، زیرا تعیین می‌کند که پایه تیتانیومی تا چه عمقی می‌تواند در فک جای‌گذاری شود. ارتفاع استخوان فک برای ایمپلنت به میزان استخوان عمودی موجود از سطح لثه تا کف سینوس فک بالا یا کانال عصبی فک پایین گفته می‌شود. این ارتفاع تعیین می‌کند که آیا امکان کاشت ایمپلنت وجود دارد یا خیر و چه نوع ایمپلنتی باید استفاده شود.

برای انجام ایمپلنت، معمولاً باید حداقل ۶ تا ۷ میلی‌متر ضخامت استخوان فک در ناحیه مورد نظر وجود داشته باشد. اگر استخوان نازک‌تر یا نرم‌تر باشد، احتمال شکست ایمپلنت بالا می‌رود. در این شرایط، دندانپزشک ممکن است یکی از روش‌های زیر را پیشنهاد کند.

روش‌های جبران کمبود تراکم استخوان:

1. پیوند استخوان (Bone Graft): افزودن استخوان مصنوعی یا طبیعی به ناحیه تحلیل رفته.
2. سینوس لیفت (Sinus Lift): بالا بردن کف سینوس در فک بالا برای افزایش حجم استخوان.
3. استفاده از ایمپلنت‌های کوتاه‌تر یا مینی ایمپلنت.
4. ایمپلنت فوری با تثبیت در استخوان‌های مجاور متراکم‌تر. 
5. تکنیک All-on-4 یا All-on-6 برای بیماران با تحلیل شدید استخوان فک.

در ادامه مقدار حداقل ارتفاع استخوان فک برای ایمپلنت را بر اساس ناحیه فک توضیح می‌دهیم:

حداقل ارتفاع استخوان فک برای ایمپلنت

حتی اگر ضخامت استخوان مناسب باشد، ولی ارتفاع کافی وجود نداشته باشد، ایمپلنت قابل اجرا نیست تا زمانی که با پیوند یا سینوس لیفت اصلاح شود.

در آخر، تراکم استخوان فک برای ایمپلنت یکی از مهم‌ترین فاکتورهای موفقیت کاشت دندان است:

بدون استخوان مستحکم، حتی بهترین برندهای ایمپلنت هم دوام زیادی ندارند. اگر تراکم استخوان شما کم است، نگران نباشید؛ با تکنیک‌های جدید، امکان بازسازی و آماده‌سازی فک برای ایمپلنت کاملاً وجود دارد. بررسی دقیق تراکم قبل از جراحی، ضامن لبخندی پایدار و سالم است. به خاطر داشته باشید که ایمپلنت یک سرمایه‌گذاری مادام‌العمر است و این سرمایه‌گذاری بر پایه‌ای قوی به نام سلامت استخوان فک شما استوار است.