ساخت پروتز دندان یا دندان مصنوعی یک فرآیند چند مرحله ای است که نیاز به تخصص دندانساز دارد. در ادامه این مطلب متخصص ایمپلنت تهران در کلینیک دندانپزشکی طلوع دنت به نحوه ساخت دندان مصنوعی، مراحل اصلی ساخت پروتز دندان، جدیدترین روش ساخت دندان مصنوعی و … پرداخته است.
ساخت دندان مصنوعی چگونه است؟
ساخت دندان مصنوعی چگونه انجام می شود؟ پروتز دندان را چگونه می سازند؟ ساخت دندان مصنوعی یا پروتز دندانی فرآیندی دقیق و پیچیده است که شامل مراحل زیر می باشد. مراحل ساخت دندان در لابراتوار به همکاری نزدیک بین دندانپزشک، دندانساز و بیمار نیاز دارد تا نتیجه ای مطلوب و رضایت بخش حاصل شود.
مراحل ساخت دندان مصنوعی
1- دندانپزشک وضعیت دهان و دندان ها و لثه بیمار را بررسی می کند و نوع پروتز مناسب (پروتز کامل، پروتز جزئی یا پروتز ثابت) را تعیین می کند.
2- سپس دندانپزشک از فک بالا و پایین بیمار قالب اولیه ای تهیه می کند. این قالب برای ساخت مدل های موقتی استفاده می شود و با استفاده از مواد قالب گیری مخصوص تهیه می شوند.
3- قالب های اولیه به لابراتور دندانسازی ارسال می شوند تا مدل های گچی از فک ها ساخته شوند. این مدل ها نمایانگر دقیق فک ها و دندان های بیمار هستند.
4- بر اساس مدل گچی، چارچوب پروتز طراحی و ساخته می شود. این چارچوب می تواند از مواد مختلفی مثل فلز، پلاستیک یا ترکیبی از هر دو ساخته شود.
5- دندانپزشک با استفاده از مواد دقیق تری قالب نهایی را تهیه می کند. این قالب به آزمایشگاه فرستاده می شود تا بر اساس آن، دندان مصنوعی ساخته شود.
6- در آزمایشگاه، پایه پروتز که می تواند از مواد مختلفی مثل رزین اکریلیک، سرامیک یا فلز باشد؛ ساخته می شود. این پایه باید به دقت با قالب نهایی هماهنگ باشد.
7- دندان های مصنوعی به صورت موقت بر روی چارچوب نصب می شوند. دندانپزشک و دندانساز با همکاری یکدیگر، چیدمان و ظاهر دندان ها را بررسی و تنظیم می کنند تا به نتیجه ای طبیعی و مناسب برسند.
8- پس از ساخت پروتز، بیمار برای آزمایش پروتز به دندانپزشک مراجعه می کند. در این مرحله، دندانپزشک پروتز را در دهان بیمار قرار داده و تنظیمات لازم را انجام می دهد تا اطمینان حاصل شود که پروتز به درستی و بدون مشکل در دهان قرار می گیرد.
9- پس از تایید نهایی، پروتز به شکل دائمی ساخته می شود و دندان های مصنوعی به صورت دائمی در دهان قرار می گیرند.
10- در نهایت دندانپزشک نحوه قرار دادن و برداشتن پروتز، مراقبت های لازم و نکات بهداشتی را به بیمار آموزش می دهد.
به طور کلی مراحل ساخت پروتز ثابت دندان ممکن است چندین هفته به طول بیانجامد و نیاز به همکاری نزدیک بین بیمار، دندانپزشک و دندانساز دارد تا نتیجه نهایی مطلوب و رضایت بخش باشد.
مواد ساخت دندان مصنوعی
مواد مورد استفاده در ساخت دندان های مصنوعی شامل چندین نوع ماده مختلف است که هر کدام ویژگی ها و کاربردهای خاص خود را دارند. در ادامه متخصص ایمپلنت فوری تهران به بررسی مواد اصلی مورد استفاده در ساخت دندان مصنوعی پرداخته اند:
اکریلیک رزین (Acrylic Resin)
معمولاً برای ساخت پایه پروتزهای کامل و جزئی استفاده می شود. این مواد سبک، قابل تنظیم، بافت شبیه به لثه و قابلیت رنگ پذیری برای تطابق با رنگ لثه بیمار را دارند.
پلیکربنات (Polycarbonate)
در ساخت دندان های مصنوعی موقت و بعضی از پروتزهای دائمی استفاده می شود. این ماده مقاوم به ضربه، شفاف و شبیه به دندان های طبیعی می باشد.
پرسلن (Porcelain)
برای ساخت تاج های دندانی و بعضی از دندان های مصنوعی استفاده می شود. این ماده مقاوم به سایش، ظاهری بسیار شبیه به دندان طبیعی، با قابلیت رنگ پذیری بالا دارد.
فلزات (Metals)
برای ساخت چارچوب پروتزهای جزئی و بعضی از پروتزهای ثابت استفاده می شود. مانند آلیاژهای کروم – کبالت و تیتانیوم این ماده مقاومت بالا، دوام طولانی و قابلیت ساختاردهی دقیق دارد.
کامپوزیت ها (Composites)
برای ساخت دندان های مصنوعی جزئی و همچنین برای پرکردن دندان ها استفاده می شود. ظاهری شبیه به دندان طبیعی، مقاومت خوب به سایش و فشار و قابلیت تطبیق رنگ با دندان های طبیعی را نیز دارا می باشد.
پلیمرهای نایلونی (Nylon Polymers)
برای ساخت پروتزهای نرم و انعطاف پذیر استفاده می شود. انعطاف پذیری بالا، راحتی بیشتر برای بیمار، تحریک کننده کمتر لثه از ویژگی های این پروتزها می باشد.
سیلیکون (Silicone)
برای ساخت پروتزهای موقت و همچنین پروتزهای نرم و انعطاف پذیر استفاده می شود. انعطاف پذیری بالا، راحتی بیشتر، مقاومت به تغییرات حرارتی و شیمیایی از ویژگی های این پروتزها می باشد.
هر ماده دارای مزایا و معایب خاص خود است که باید در فرآیند تصمیم گیری مورد توجه قرار گیرد. در نهایت انتخاب مواد مناسب برای ساخت دندان مصنوعی بستگی به نیازهای خاص بیمار، نوع پروتز و توصیه های دندانپزشک دارد.
ساخت دندان مصنوعی با چسب حرارتی
استفاده از چسب حرارتی در ساخت دندان مصنوعی معمولاً در موارد خاص و برای تعمیرات یا تنظیمات موقت انجام می شود؛ نه برای ساخت کامل پروتز. دندان مصنوعی معمولاً با استفاده از مواد تخصصی و فرآیندهای دقیق ساخته می شود تا دوام و کارایی لازم را داشته باشد.
دندان مصنوعی را به طور کامل شسته شده و با محلول ضدعفونی کننده تمیز می شود. سپس با یک حوله تمیز خشک می شود. سپس چسب حرارتی مخصوص دندانپزشکی را در دستگاه گرم کن قرار گرفته تا چسب آماده استفاده شود. مقدار کمی از چسب حرارتی را به ناحیه ای که نیاز به تعمیر یا تنظیم دارد اعمال می شود.
اطمینان حاصل کنید که چسب حرارتی مورد استفاده برای دندانپزشکی طراحی شده باشد و از مواد بی خطر ساخته شده باشد. این روش بیشتر برای تعمیرات موقت و سریع مناسب است و برای ساخت پروتزهای دائمی و با دوام، بهتر است از مواد و روشهای تخصصی دندانپزشکی استفاده شود.
نحوه ساخت دندان مصنوعی ژله ای
دندان مصنوعی ژله ای یا پروتز نرم، نوعی پروتز است که از مواد نرم و انعطاف پذیر ساخته می شود. این پروتزها برای افرادی که دچار مشکلاتی مانند حساسیت لثه یا زخم های دهانی هستند مناسب می باشد. در زیر، مراحل ساخت دندان مصنوعی ژله ای توضیح داده شده است:
دندانپزشک از دهان بیمار قالب اولیه ای تهیه می کند و قالب های اولیه به آزمایشگاه دندانسازی ارسال می شود و در آنجا مدل های گچی از فک ها ساخته می شود. در آزمایشگاه، پایه پروتز از مواد نرم و انعطاف پذیر مانند نایلون یا پلی مرهای خاص ساخته می شود. این مواد باعث می شوند که پروتز به راحتی و بدون ایجاد حساسیت در دهان قرار بگیرد.
دندان مصنوعی ژله ای به دلیل انعطاف پذیری مواد استفاده شده، برای بیمارانی که لثه های حساسی دارند مناسب تر هستند. مواد نرم کمتر باعث تحریک لثه ها می شوند. این پروتزها به راحتی با تغییرات کوچک در فک و لثه سازگار می شوند. اما مواد نرم ممکن است به مرور زمان سریع تر فرسوده شوند. به زور کلی این پروتزها نیاز به مراقبت و تمیزکاری دقیق تری دارند.
نحوه ساخت دندان مصنوعی متحرک
ساخت دندان مصنوعی متحرک فرآیندی چند مرحله ای است که در بالا به نحوه ساخت این پروتزها پرداخته شد. این نوع پروتزها برای افرادی که تعدادی یا تمام دندان های خود را از دست داده اند؛ مناسب هستند و به راحتی از دهان خارج و مجدداً قرار داده می شوند.
دندان های مصنوعی متحرک را می توان به راحتی از دهان خارج کرد و دوباره قرار داد. این دندان ها معمولاً هزینه کمتری نسبت به ایمپلنت های دندانی دارند. همچنین بیمار می تواند پروتز را برای تمیز کردن از دهان خارج کند.
اما ممکن است این دندان ها به اندازه ایمپلنت ها پایدار نباشند و در برخی موارد نیاز به استفاده از چسب های دندانی داشته باشند. همچنین ممکن است به مرور زمان نیاز به تنظیمات داشته باشند تا به درستی در دهان قرار گیرند. برخی بیماران ممکن است نیاز به زمان داشته باشند تا به استفاده از پروتز عادت کنند.
جدیدترین روش ساخت دندان مصنوعی
ساخت دندان مصنوعی به مرور زمان و با پیشرفت تکنولوژی و استفاده از مواد بهبود یافته در تولید آن ها تکمیل شد. یکی از جدیدترین روشهای ساخت دندان مصنوعی، استفاده از فناوری دیجیتال است. این روش ها دقت بالاتر، سرعت بیشتر و راحتی بیشتر را برای بیماران فراهم می کنند. در ادامه، متخصص ایمپلنت دیجیتال تهران در طلوع دنت، مراحل جدیدترین روش ساخت دندان مصنوعی را بیشتر توضیح داده اند:
1- به جای قالب گیری سنتی، از اسکنرهای دیجیتال داخل دهانی برای گرفتن تصویر سه بعدی دقیق از دهان و فک بیمار استفاده می شود. این تصاویر دقیق تر و راحت تر از قالب گیری سنتی هستند.
2- با استفاده از نرمافزارهای CAD (طراحی به کمک کامپیوتر)، دندانپزشک و تکنسین دندانسازی می توانند پروتز را به صورت دیجیتال طراحی کنند. این نرمافزارها امکان تنظیم دقیق شکل، اندازه و موقعیت دندانهای مصنوعی را فراهم می کنند.
3- پس از تایید طراحی، مدل دیجیتال به چاپگر سه بعدی فرستاده می شود تا پروتز ساخته شود. CNC نیز می تواند قطعات پروتز را با دقت بسیار بالا تراش دهد.
4- پروتز تهیه شده در دهان بیمار قرار می گیرد تا تناسب و راحتی آن بررسی شود. هرگونه تنظیمات لازم در این مرحله انجام می شود. به دلیل دقت بالای فرآیند دیجیتال، این تنظیمات معمولاً کم و جزئی هستند.
5- پروتز پس از تنظیم نهایی، تحت فرآیند پرداخت و پولیش قرار میگیرد تا سطحی صاف و براق پیدا کند. این مرحله باعث افزایش راحتی و ظاهر طبیعی پروتز میشود.
مزایای روش دیجیتال و چاپ سه بعدی نسبت به قالب گیری سنتی
- پروتزهای ساخته شده با دقت بالا تهیه می شوند که به خوبی با دهان بیمار تطابق دارند.
- زمان ساخت پروتز با استفاده از این روشها به طور قابل توجهی کاهش می یابد.
- عدم نیاز به قالب گیری سنتی باعث افزایش راحتی بیمار میشود.
- مدل دیجیتال پروتز به راحتی قابل ذخیره و بازتولید است؛ بنابراین در صورت نیاز به ساخت مجدد پروتز، فرآیند سریع تر و آسان تر خواهد بود.
- استفاده از تکنولوژی دیجیتال و خودکارسازی برخی از مراحل ساخت، خطاهای انسانی را به حداقل میرساند.
استفاده از این روشهای جدید به دندانپزشکان و تکنسینهای دندانسازی این امکان را میدهد تا پروتزهای با کیفیتتر، دقیقتر و راحتتر برای بیماران تولید کنند. این تکنولوژیها همچنان در حال پیشرفت هستند و آیندهای روشن در زمینه دندانپزشکی دارند.
آموزش ساخت پروتز دندان
ساخت پروتز دندان (دندان مصنوعی) فرآیندی پیچیده و دقیق است که به دقت و تخصص نیاز دارد. این فرآیند معمولاً توسط دندانپزشک و تکنسین های دندانسازی انجام می شود.
ابزار و تجهیزات مورد نیازی که برای ساخت پورتزهای دندانی مورد استفاده قرار می گیرد شامل موارد زیر می باشد:
- مواد قالبگیری (آلژینات، پلیوینیل سیلوکسان)
- مدل های گچی
- دستگاههای CAD/CAM برای طراحی دیجیتال
- چاپگرهای سه بعدی یا دستگاه های CNC برای ساخت دقیق تر پروتز
- ابزارهای تنظیم و پرداخت نهایی
دقت در قالب گیری اولیه و نهایی بسیار مهم است تا پروتز به درستی در دهان بیمار قرار گیرد. هرگونه تنظیمات لازم باید با دقت انجام شود تا پروتز راحت و کارآمد باشد. بیمار باید به درستی آموزش ببیند که چگونه از پروتز مراقبت کند و هرگونه مشکلی را به دندانپزشک گزارش دهد. با رعایت این موارد و استفاده از مواد و تجهیزات مناسب، می توان پروتز دندانی با کیفیت و راحت برای بیمار تهیه کرد.
در پایان
چگونه یک پروتز دندان یا دندان مصنوعی ساخته میشود؟ ساخت پروتز دندان یا دندان مصنوعی یک فرآیند چند مرحله ای است که نیاز به تخصص دندانساز دارد. مراحل ساخت دندان در لابراتوار به همکاری نزدیک بین دندانپزشک، دندانساز و بیمار نیاز دارد تا نتیجه ای مطلوب و رضایت بخش حاصل شود.